Αθήνα 30 Ιούνη 2021

Προς το: ΣΥΛΛΟΓΟ ΠΑΤΣΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ

Κοιν.: Πρόεδρο Κοινότητας Πατσού

Θέμα: Αναγραφή ονομάτων στο Μνημείο Ηρώων Πατσού (από ανακοίνωση που δημοσίευσε ο Σύλλογος στο https://omospamari.gr/anakoinosi-syllogou-patsoton-athinas/ ).

Καλημέρα σας.

Διαβάζοντας την παρακάτω παράγραφο της ανακοίνωσή σας σχετικά με την αναγραφή ονομάτων στο Μνημείο Ηρώων Πατσού:

4.Σε περίπτωση που αποφασιστεί η αναγραφή ονομάτων επί του Μνημείου, να παρουσιαστεί και σχετική λίστα από τον Πρόεδρο κοινότητος για έγκριση από τη Συνέλευση.

απόρησα με την ευκολία που «λύσατε» ένα τόσο σοβαρό ζήτημα: «μια λίστα από τον Πρόεδρο του χωριού και μια έγκριση από τη Συνέλευση».

Για άλλα θέματα, μια πρόταση από τον Πρόεδρο της Κοινότητας και μια έγκριση από τη Συνέλευση μπορεί και να αρκούσαν.

Όμως η κατάρτιση της λίστας με τα ονόματα που θα χαραχτούν στο Μνημείο Ηρώων Πατσού είναι μακράν πιο απαιτητική: με αυτήν θα βαθμολογηθεί επισήμως ο ηρωισμός του κάθε Πατσώτη και η δόξα που οι πράξεις του έφεραν στο χωριό.

Για το ίδιο θέμα προσπάθησα να σας «μιλήσω» το 2013 με επιστολή μου (είναι στο https://www.pattakon.com/gr/ με τίτλο: ΗΓΕΜΟΝΑΣ). Ήταν τότε που, μεταξύ άλλων, πρότεινε ο κ. Στυλιανός Γ. Παττακός να δοθεί το όνομα του Ευθύμιου Χαροκόπου (Ηγεμόνα) στην πλατεία του χωριού.

Ξεχάστε την εύκολη (και βολική για κάποιους) λύση του «να κάνει μια λίστα ο Πρόεδρος και να την εγκρίνει η Συνέλευση» και προχωρήστε στην πρέπουσα, τη σωστή, τη συνετή λύση που απαιτεί να καταρτισθεί η λίστα με βάση τα «αδιάψευστα τεκμήρια ηρωισμού» κάθε Πατσώτη / Πατσώτισσας.

Το να δηλώνει κάποιος πως ο συγγενής του ήταν «ήρωας», δεν μετράει.

Κάποιος «άλλος» (ξένος, «τρίτος») πρέπει να υποστηρίζει τον συγκεκριμένο «ηρωισμό» με αδιάψευστα / ακράδαντα στοιχεία, και μάλιστα αυτό να έχει γίνει «εν καιρώ» (δεν «ξυπνάμε», δηλαδή, το 2021 για να καθορίσουμε τους ήρωες του 1944 ή του 1912).

Και αυτός ο «άλλος» (ο ξένος) πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά αδέκαστου κριτή και να είναι, ει δυνατόν, ευρέως αναγνωρισμένος για τον ηρωισμό του.

Με την παραπάνω λογική θα μπορούσε ο κάθε ενδιαφερόμενος να προτείνει – πάντα με αδιαμφισβήτητα στοιχεία – τους Πατσώτες που θεωρεί πως έχουν θέση στη λίστα του Μνημείου Ηρώων Πατσού.

Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΠΡΟΤΑΣΗ

Πρώτος στη λίστα των Πατσωτών ηρώων δικαιούται να είναι ο Ευθύμιος Γεωργ. Χαροκόπος, και αμέσως μετά τα δυο μεγαλύτερα παιδιά του: ο Γεώργιος Χαροκόπος και η Ελευθερία Παττακού.

Γιατί;

Γιατί έτσι λένε τα «αδιάψευστα τεκμήρια ηρωισμού» τους.

Στα βιβλία τους οι Εγγλέζοι Patrick Leigh Fermor και Stanley Moss (δηλαδή οι δυο επί κεφαλής της απαγωγής του στρατηγού Κράιπε) μια μόνο οικογένεια από την Πατσό αναφέρουν και ξανα-αναφέρουν.

Και μιλούν με θαυμασμό και εκτίμηση γι αυτή την οικογένεια.

Και εκφράζουν, χωρίς περιστροφές, την ευγνωμοσύνη τους προς αυτήν.

Ποια οικογένεια;

Την οικογένεια του Ευθυμίου Χαροκόπου (γνωστού και ως Ηγεμόνα).

Με τα βιβλία τους που κυκλοφόρησαν σε όλο τον κόσμο, οι Stanley Moss και Patrick Leigh Fermor έκαναν ξακουστό το άσημο μικρό χωριό της Πατσού ακριβώς επειδή στην Πατσό συνάντησαν μερικούς από τους πιο ξεχωριστούς, ηρωικούς και απροσκύνητους ανθρώπους που γνώρισαν στη ζωή τους.

Τα σχετικά με την Πατσό και την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε (όπως αναφέρονται στα βιβλία των Stanley Moss και Patrick Leigh Fermor) έχουν διαχωριστεί και δημοσιευθεί (συνοδευόμενα από Ελληνική μετάφραση) στο https://www.pattakon.com/gr .

Είναι άμεσα και δωρεάν προσβάσιμα για όλους.

Όταν τα διαβάσετε δεν μπορεί παρά να νιώσετε περηφάνια που τέτοιες ξεχωριστές πράξεις έγιναν από συγχωριανούς και συγγενείς σας.

Είναι η «ιστορία του ηρωισμού της Πατσού» γραμμένη όχι από Πατσώτες, όχι από Ελληνες, αλλά από τους Εγγλέζους αρχηγούς της απαγωγής του στρατηγού Κράιπε, δηλαδή από τους πλέον αδέκαστους και ηρωικούς κριτές (σκεφθείτε επί πόσες μέρες έπαιζαν συνεχώς κορώνα-γράμματα τα κεφάλια τους «σέρνοντας» το Στρατηγό).

Σημείωση: Ηρωικές πράξεις Πατσωτών έγιναν σε όλους τους πολέμους (απελευθερωτικοί πόλεμοι στην αρχή του προηγούμενου αιώνα, εκστρατεία στη Μικρά Ασία, πόλεμος στην Αλβανία κλπ).

Κρίνοντας όμως από τις εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο, φαίνεται πως η παραμονή των απαγωγέων με το στρατηγό Κράιπε στον Χάρακα το Μάη του 1944 ήταν το, με διαφορά, πλέον ηρωικό γεγονός που συνέβη στην Πατσό.

Δεν είναι όμως μόνο οι ξένοι.

Ο ήρωας και αρχηγός της Κρητικής Αντίστασης καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς (αυτός που και μόνο στο άκουσμα του ονόματός του έπιανε σύγκρυο τους Γερμανούς κατακτητές) γράφει στα απομνημονεύματά του για «συγκεκριμένους Πατσώτες».

Ποιους;

Τον Ευθύμιο Γ. Χαροκόπο (τον Ηγεμόνα), το γιο του Γεώργιο (το δάσκαλο) και την κόρη του Ελευθερία.

Η Ελευθερία ήταν από τις λίγες Κρητικές που αναφέρονται από τον Μπαντουβά.

Τη γνώρισε ακούγοντάς την να «κατσαδιάζει» με παρρησία ένα Εγγλέζο αρχηγό που τόλμησε να αμφισβητήσει τον πολιτισμό των Ελλήνων, και «πέταξε τη σκούφια του» που επιτέλους συναντούσε ένα τόσο «απροσκύνητο άνθρωπο».

Την εκτίμησε όσο ελάχιστους και της ζήτησε, όταν έρθει η ώρα να παντρευτεί, να τη στεφανώσει εκείνος (όπως και έγινε το 1951: φωτογραφία τους στο https://www.pattakon.com/gr/Baduvas_Lefteria_Kostas.jpg )

Στου Ηγεμόνα την οικογένεια βασιζόταν ο καπετάν Μπαντουβάς για ό,τι χρειαζόταν ο αγώνας στην ευρύτερη περιοχή της Πατσού.

Αλήθεια, πόσες αναφορές σε Πατσώτες υπάρχουν σε ιστορικά βιβλία (και γραπτά) γραμμένα από μη Πατσώτες;

Αντιγράφω από το «Γράμμα του Λη Φέρμορ στους Κρητικούς» τις δυο γραμμές που αναφέρονται στην Πατσό:

Στον Πατσό μας περιποιήθηκε ο Ευθύμιος Χαροκόπος.

και ξανά: 

Στην Πατσό μας παρείχε καταφύγιο η οικογένεια Χαροκόπου

Αντιγράφω δυο μικρές παραγράφους από το βιβλίο του Patrick Leigh Fermor “ABDUCTING A GENERAL”:

Ο Γιώργος, ένα έξυπνο και διαβασμένο παιδί, που έγινε αργότερα χαρισματικός δημοσιογράφος, ήταν γιός μια πολύ φτωχής, αλλά εξαιρετικά γενναίας και καλής οικογένειας, ευεργέτες των Βρετανών του νησιού.

και

Ο Κράιπε παρακολουθεί καθώς ο Φέρμορ προσφέρει χρυσές λίρες στον Ευθύμιο Χαροκόπο για τη βοήθεια και την υποστήριξή του, κι εκείνος αρνείται.

Αντιγράφω από τα Απομνημονεύματα του καπετάν Μανώλη Μπαντουβά (έκδοση 1979, υπαγόρευση στον Αντώνη Σανουδάκη):

Εφθάσαμε στην Πατσό. . . Εκεί ήρθενε και μια κοπέλα, Λεφτερία Χαροκόπου, τότε δεκατεσσάρων ετών.

Ο Τομ (ο Εγγλέζος) βλέποντας την προθυμία εκεί τση περιφέρειας είπενε στην κοπέλα: «Ειστε πολύ καλοί οι Ελληνες, αλλά δεν έχετε πολιτισμό».

Τον απαντά η κοπέλα: «Όταν εμείς οι Ελληνες εκάναμε Παρθενώνες, εσείς είστε στα δέντρα κι είχετε φωλεές σαν τα πουλιά. Τον πολιτισμό που λέτε πως έχετε, μας τον έχετε κλέψει. Αλλά η ρίζα του πολιτισμού  είναι απ’την Ελλάδα.

Αλήθεια, γνωρίζετε κι άλλους Πατσώτες να «στόλισαν» έτσι Εγγλέζους αρχηγούς;

Αντιγράφω από το βιβλίο του Stanley Moss “ILL MET BY MOONLIGHT”:

Κρυβόμαστε τώρα σε ένα θαυμάσιο μέρος που απέχει κάπου τετρακόσια μέτρα από την Πατσό . . . Με δέντρα στις τρεις πλευρές και ένα μεγάλο βράχο πίσω μας δεν θα μπορούσαμε να βρούμε πιο προφυλαγμένη τοποθεσία . . .

Μας φροντίζει μια χαριτωμένη οικογένεια, που, αν και πολύ φτωχή, μας προσφέρει κάθε τι που έχει.

Ο πατέρας (Ευθύμιος Γεωργίου Χαροκόπος) είναι ένας ωραίος Κρητικός του παλιού-τύπου, και μας λέει ότι από την αρχή της Γερμανικής κατοχής έχει φροντίσει περισσότερους από εξήντα κυνηγημένους στρατιωτικούς, από τη Βρετανία και τις αποικίες της, που κρύβονταν από τον εχθρό.

Η νεαρή κόρη του είναι ένα όμορφο κορίτσι με πρόσωπο σαν λεπτοδουλεμένη κέρινη μάσκα – μια μορφή σαν της «άγνωστης του Seine» . . . Ο αδερφός της, που τον λένε Γιώργη, είναι ένας όμορφος νεαρός με ήσυχους τρόπους και βιβλική φυσιογνωμία. Ξέρει λίγα Αγγλικά και μου έχει πει πως θα ήθελε να έρθει μαζί μας στην Αίγυπτο. Θα τον πάρουμε αν έχει χώρο το μέσο διαφυγής. . .

Μας περιποιήθηκαν τόσο καλά σε αυτή την κρυψώνα που το απόγεμα αποφασίσαμε να κάνουμε στην οικογένεια ένα χρηματικό δώρο (μιας και ξέραμε ότι όλη τους η περιουσία ήταν κάτι περισσότερο από λίγα κατσίκια και μερικά ελαιόδενδρα). Ετσι ο Πάντυ (Πάτρικ Λη Φέρμορ) κάλεσε το γερο-πατέρα παράμερα. Του θύμισε ότι πιθανότατα θα παίρναμε το μοναδικό του γιο, το Γιώργη, μαζί μας στην Αίγυπτο, κι έτσι δε θα έμενε κανείς να τον βοηθά. Θα δεχόταν, τον παρακάλεσε ο Πάντυ, αυτό το απελπιστικά μικρής αξίας δώρο των λίγων λιρών σε «αντάλλαγμα» του γιου του;

Μα ο γέρος – όπως ίσως να είχαμε προβλέψει – απλά κίνησε το κεφάλι του, μας ευχαρίστησε για τη σκέψη μας, και ευγενικά αρνήθηκε. Δεν τον πιέσαμε.

Ο Στρατηγός, που παρατηρούσε αυτή τη σκηνή με ενδιαφέρον, εντυπωσιάστηκε εξαιρετικά από την άρνηση του γέρο-άντρα, και είπε κάμποσα γι αυτό σε μένα και τον Πάντυ. Είναι γεγονός πως καθώς περνούν οι μέρες και συναντά κι άλλους Κρητικούς, συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο τη συμπάθειά τους και την αυτοθυσία τους για εμάς. Δεν πιστεύω ότι είχε καταλάβει μέχρι τώρα πόσο πολύ μισητοί είναι οι Γερμανοί στο νησί, και πόσο δημοφιλείς –  σε σύγκριση –, παρά τις απογοητεύσεις και τα προβλήματα, είναι οι Βρετανοί.

Στο παρακάτω κείμενο (τμήμα της επιστολής που σας έστειλα το 2013) αναφέρονται συνοπτικά κάποιες ανδραγαθίες του Ευθύμιου Γεωργ. Χαροκόπου που τον κατατάσσουν μακράν-πρώτο στο Μνημείο Ηρώων Πατσού:

Το ότι ο Ηγεμόνας (Ευθύμιος Γεωργίου Χαροκόπος), βάζοντας σε θανάσιμο κίνδυνο ακόμα και τη ζωή των παιδιών του, συνέδραμε, φιλοξένησε, τάισε, προστάτεψε και κατεύθυνε πάνω από εξήντα κυνηγημένους σύμμαχους στρατιώτες στο φευγιό τους για την Αφρική, είναι σπουδαία και ανιδιοτελής προσφορά.

Το ότι όταν η επιχείρηση της απαγωγής του στρατηγού Κράιπε είχε σχεδόν «βαλτώσει», ο γιος του Γιώργης Χαροκόπος, ο δάσκαλος, ανέλαβε να οδηγήσει τους απαγωγείς στο Χάρακα στην Πατσό όπου ο Ηγεμόνας τους πρόσφερε, χωρίς δεύτερη σκέψη, αποκούμπι, ασφάλεια, φαγητό, μέρος να ανασυγκροτηθούν, χρόνο για να συνεννοηθούν με το επιτελείο τους στην Αφρική, ήταν κι αυτό εξαιρετική υπηρεσία στην πατρίδα.

Το ότι ο Ηγεμόνας ήρθε άρον – άρον από την Αμερική για να πολεμήσει εθελοντικά στους απελευθερωτικούς αγώνες υπό τον Κλειδή (που σκοτώθηκε στη μάχη) και υπό τον Μακρή (που επίσης σκοτώθηκε στη μάχη) είναι επίσης σπουδαία προσφορά.

**** Σημείωση: το1912 που επέστρεψε ο Ηγεμόνας από την Αμερική για να πολεμήσει ως εθελοντής (απελευθέρωση Μετσόβου κλπ), η Κρήτη δεν ήταν ακόμα τμήμα της Ελλάδας. Οι Κρητικοί που πήγαν εθελοντικά και απελευθέρωσαν το Μέτσοβο και τις γύρω περιοχές (πολλών τα κόκαλά είναι ακόμα εκεί) δεν λογαριάζονταν, το 1912, Έλληνες!

Το ότι ο Ηγεμόνας στη μάχη των αλεξιπτωτιστών κατάφερε να αρπάξει ανεκτίμητης αξίας Γερμανικό ιατροφαρμακευτικό υλικό για να το παραδώσει στο κινητό Νοσοκομείο του Ρεθύμνου, στο γιατρό Δασκαλάκη, αυτό κι αν δείχνει το χαρακτήρα του.

Θα έλεγα πως τα παραπάνω φτάνουν και περισσεύουν για να ονομαστεί η πλατεία του χωριού «πλατεία Ηγεμόνα».

Όμως δεν είναι ο Ηγεμόνας αυτός που πεισματικά, ως το τέλος, αρνήθηκε να δεχτεί τις λίρες από τους Εγγλέζους, αλλά η κόρη του Ελευθερία.

Αν δεν κάνω λάθος, στην επιστολή  του ο κ. Στυλιανός Γ. Παττακός θεωρεί αποκορύφωμα της προσφοράς του Ευθύμιου Γ. Χαροκόπου στην Ελλάδα, για το οποίο και προτείνεται η μετονομασία της πλατείας του χωριού σε πλατεία «Ηγεμόνα», την άρνησή του να δεχτεί τις λίρες των Εγγλέζων.

Εχουμε, λοιπόν, και λέμε:

Από τη μια, το σημαντικότερο «ανδραγάθημα» που έγινε στην Πατσό (κατά δήλωση του συντάκτη της επιστολής της 3ης Απρίλη 2013) ήταν το ότι δεν έγιναν δεκτές από τον Ηγεμόνα οι λίρες των Εγγλέζων απαγωγέων του Κράιπε σε ανταπόδοση της φιλοξενίας και φροντίδας που τους παρασχέθηκε στον κρυψώνα Χαρακας. Και για το «ανδραγάθημα» αυτό προτείνεται η πλατεία του χωριού να μετονομαστεί σε πλατεία Ηγεμόνα.

Από την άλλη πάλι, η αλήθεια είναι πως το «ανδραγάθημα» αυτό δεν το έκανε ο Ηγεμόνας . . . Το έκανε η Ελευθερία, η κόρη του Ηγεμόνα . . .

Τμήμα από το ενυπόγραφο συστημένο γράμμα που έστειλε η Ελευθερία Παττακού στο Δήμο Συβρίτου τον Ιούνη του 2010 (ολόκληρο το γράμμα είναι στο https://www.pattakon.com/gr/harakas.htm , να σημειωθεί πως ο Patrick Leigh Fermor πέθανε ένα χρόνο αργότερα) :

Αργά το μεσημέρι καθόμαστε όλοι, μαζί και ο Γερμανός στρατηγός, και τρώμε. Ο Γερμανός στρατηγός εντυπωσιασμένος από την περιποίηση, παρά τη εμφανή φτώχεια μας, ρωτά τον Leigh Fermor γιατί οι Κρητικοί τους Εγγλέζους τους αγαπούν, ενώ τους Γερμανούς δεν τους θένε.

«Ελευθερία απάντησε εσύ στο στρατηγό» μου ζητά ο Leigh Fermor, που στη διάρκεια της κατοχής ήτανε, λίγο πολύ, σα συγγενής μας.

«Γιατί οι Γερμανοί μας εσκλαβώσανε, ενώ οι Εγγλέζοι μας βοηθούν να ελευθερωθούμε» απαντώ στο Γερμανό στρατηγό, που δεν έβγαλε άχνα.

Αλήθεια, γνωρίζετε κι άλλους Πατσώτες να μίλησαν έτσι σε Γερμανό;

ΑΛΛΕΣ ΔΥΟ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, ΑΠΟ ΠΑΤΣΩΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΦΟΡΑ

Οι Γεώργιος Ευθ. Χαροκόπος και Γεώργιος Στυλ. Παττακός (Παττακογιώργης) είναι οι Πατσώτες που τα ονόματά τους χαράχτηκαν στη μαρμαρόπλακα που αναρτήθηκε το 2010 στο Χάρακα (στο μέρος δηλαδή που κρύφτηκαν για δυο μέρες οι απαγωγείς που κρατούσαν το στρατηγό Κράιπε το Μάη του 1944).

Το 2017, δηλαδή επτά χρόνια αργότερα, πληροφορήθηκα (εγγράφως) το παρακάτω γεγονός που συνέβη τη στιγμή που η Ελευθερία Παττακού αποχωρούσε θυμωμένη / απογοητευμένη από την τελετή της 21/5/2010 στο Χάρακα:

«μου είπε σηκώνοντας την βέργα του δείχνοντας μου  την μητέρα σου και λέγοντας μου επι λέξει . Εκεινηνέ έπρεπε νάναι μπροστά απ όλους .»

Αυτός που σηκώνει τη βέργα, δείχνει την Ελευθερία Παττακού (την κόρη του Ηγεμόνα) και λέει «Εκείνηνέ έπρεπε να είναι μπροστά από όλους», είναι ο Παττακογιώργης.

«Εκείνη», λοιπόν, που (κατά τον Παττακογιώργη που γνώριζε τα πράγματα από πρώτο χέρι) έπρεπε να είναι «μπροστά από όλους», δεν είδε το όνομά της γραμμένο όχι στη μαρμαρόπλακα, αλλά ούτε σε ένα παλιόχαρτο.

Το πιο «αστείο» με τη «μαρμαρόπλακα» είναι πως αυτοί που «οργάνωσαν» την τελετή το 2010 είχαν τέτοια «πρεμούρα» να βάλουν «το δικό τους όνομα», που άφησαν «εκτός» όχι μόνο το όνομα της Ελευθερίας, όχι μόνο το όνομα του Ηγεμόνα του πατέρα της

(δηλαδή το όνομα εκείνου του «γέρο-Κρητικού βοσκού» που παρουσία του στρατηγού Κράιπε αρνήθηκε να πάρει τις λίρες του Leigh Fermor παραδίδοντάς μαθήματα ακεραιότητας, εκείνου του Πατσώτη για του οποίου τον ευγενικό ηρωισμό έχουν διαβάσει στο βιβλίο “ILL MET BY MOONLIGHT” του Stanley Moss και στο βιβλίο “ABDUCTING A GENERAL” του Patrick Leigh Fermor πολλές εκατοντάδες χιλιάδες αναγνωστών σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου)

αλλά άφησαν «εκτός μαρμαρόπλακας» και το όνομα του λοχαγού Stanley Moss (που ήταν ο επί κεφαλής της ομάδας που έφτασε στο Χάρακα κρατώντας το Στρατηγό Κράιπε), κάνοντας την κόρη του Gabriella Bullock / Moss (αυτήν που κάθε χρόνο έρχεται στην Ελλάδα και μοιράζει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στη μνήμη του πατέρα της, υποτροφίες από τα χρήματα που αποδίδει το βιβλίο του “ILL MET BY MOONLIGHT”) να αναρωτιέται θυμωμένη / απογοητευμένη: «μα πώς μπόρεσαν να κάνουν τέτοια ατιμία;» (συνέβη σχετικά πρόσφατα στο Χάρακα, δίπλα στη μαρμαρόπλακα).

Η δεύτερη «μαρτυρία» είναι το ποίημα που έγραψε για την Ελευθερία ο αδερφός της Γεώργιος λίγες εβδομάδες μετά το θάνατό της το 2018 (ολόκληρο το ποίημα είναι στο κάτω-κάτω μέρος της σελίδας “Μια «ηρωική» διαφυγή” στο https://www.pattakon.com/gr/Escape.htm ) :

Στην Κρητικιά αγωνίστρια που έφυγε

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Χαροκόπου – Παττακού

. . .

Ο Καπετάν ο Μπαντουβάς που ήταν η φοβέρα

των Γερμανών κατακτητών τη νύχτα και τη μέρα
εσένα πρώτη επαινεί και όχι καμμιά άλλη,
απ’ τις γυναίκες που έλαβαν μέρος σ’ αυτή την πάλη,
σ’ εκείνα τα απέριττα τα απομνημονεύματά του
και είναι αδιάψευστα εκείνα τα γραπτά του.
Κι’ ο Λοχαγός ο Μπίλι Μοςς και όλη η παρέα
που είχανε τον Γερμανό τον Στρατηγό Κράιπε απαγάγει
με τον Λη Φέρμορ, τον γνωστό, έγραψαν τόσο ωραία
γιά σένα, τον πατέρα σου, την οικογένειά σου

. . .
Κι’ εγώ που δεν παρέμεινα κι’ έφυγα για τα ξένα
ήξερα για το θάρρος σου και άφησα εσένα
βέβαιος πως αδίστακτα καλλίτερα από εμένα
Θα προχωρούσες άφοβα και όρθια ως το τέλος
. . .μαζί και ο πατέρας
γιατί μαζί τα φέρατε όλα σε αίσιο πέρας!

Γεώργιος Χαροκόπος, ο αδελφός σου. ( 24/4/2018 )

Τμήμα από την επιστολή που έστειλα στο ΣΥΛΛΟΓΟ το 2013 :

Στην «τελετή» χρίσης ηρώων, το Μάη του 2010 στο Χάρακα Πατσού, είχαν φέρει μέχρι και «σώμα απόδοσης τιμών», και μουσικούς και κάμερες.

Μάταια περιμέναμε να ακούσουμε από τους ομιλητές το τι συνέβη εκεί το Μάη του ’44 (μίλησαν περί ανέμων, υδάτων και «γενικώς»). Ούτε κουβέντα επί της ουσίας. Μετά τις ομιλίες υπήρξε έντονος διαπληκτισμός με τους διοργανωτές της «τελετής» και αποχωρήσαμε.

Ο Δήμαρχος (που ως επί κεφαλής επίσημος της «τελετής» έκανε τα αποκαλυπτήρια της «πλάκας») συνειδητοποιώντας ότι τον ενέπαιξαν και ότι εκμεταλλεύτηκαν το αξίωμά του, επίσης εγκατέλειψε στη μέση την εκδήλωση και μας ακολούθησε ως το εκκλησάκι αναβαστώντας την ταραγμένη Ελευθερία από τη μια πλευρά, και προσπαθώντας, στα πέντε λεπτά που περπατήσαμε μαζί, να μας δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα.

Ας ερωτηθεί ο κ. Πετρακάκης (δήμαρχος Συβρίτου το 2010, και επί κεφαλής της «τελετής» στο Χάρακα) εάν επανέλαβε πάνω από δέκα φορές τη φράση «ΜΕ ΕΝΕΠΑΙΞΑΝ» όση ώρα αναβαστούσε από τη μια πλευρά την Ελευθερία (από την άλλη πλευρά την αναβαστούσα εγώ) καθώς περπατούσαμε τα 300 μέτρα που χωρίζουν το Χάρακα από το εκκλησάκι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις Πλάτες.

· Το Δήμαρχο «τον ενέπαιξαν» (κατά δήλωσή του).

· Ο Παττακογιώργης «δείχνει» την Ελευθερία Παττακού και λέει: «εκείνηνέ έπρεπε να είναι μπροστά από όλους».

· Τα βιβλία των Εγγλέζων αρχηγών «δείχνουν» τον Ευθύμιο Γεωργ. Χαροκόπο (τον Ηγεμόνα) και «φωνάζουν» / «κραυγάζουν» πως «εκείνος είναι, με διαφορά, μπροστά από όλους τους άλλους».

Και όμως ο «εμπαιγμός» συνεχίζεται: η μαρμαρόπλακα στο Χάρακα παραμένει ως είχε: ούτε Ευθύμιος Γ. Χαροκόπος, ούτε Stanley Moss, ούτε Ελευθερία Παττακού.

Βασιζόμενος στην έως τώρα «εμπειρία» μου, πολύ φοβάμαι πως παρόμοιος εμπαιγμός «μαγειρεύεται» και για το Μνημείο Ηρώων Πατσού.

Και επειδή στην ανακοίνωση του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΤΣΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ αναφέρεται δυο φορές το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Μνημείου Ηρώων Πατσού, ας σημειωθεί το αυτονόητο:

Ασχέτως ιδιοκτησιακού, ένα Μνημείο Ηρώων μόνο ένα πράγμα πρέπει να γράφει: ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ.

Δίχως αμφιβολία η Πατσός έχει πολλούς αγωνιστές και σπουδαία κατορθώματα να επιδείξει.

Ελάχιστων όμως Πατσωτών η προσφορά στον αγώνα για την ελευθερία ξέφυγε από τα στενά όρια του χωριού τους και έκανε το γύρω του κόσμου δοξάζοντας την Πατσό και την Ελλάδα ολόκληρη.

Οι ξένοι αναγνώρισαν στον Ηγεμόνα και στην οικογένειά του τη ανεκτίμητη προσφορά τους στον κοινό αγώνα ενάντια στους κατακτητές, και έγραψαν γι αυτούς με θαυμασμό και βαθιά ευγνωμοσύνη.

Καιρός είναι να τους το αναγνωρίσουν και οι συγχωριανοί τους.

Αλλωστε και οι εκδηλώσεις που οργανώνονται κάθε χρόνο στην Πατσό σε ανάμνηση ηρωικών γεγονότων, περιστρέφονται γύρω από το τί έκανε ο Ηγεμόνας και η οικογένεια του εκείνες τις ζόρικες / κρίσιμες ημέρες, τότε που βοήθησαν ουσιαστικά και υποστήριξαν με κάθε μέσο που διέθεταν τους απαγωγείς ώστε να ολοκληρώσουν με επιτυχία τη διαφυγή τους στην Αίγυπτο.

Δεν τα λέω εγώ, οι ίδιοι οι Εγγλέζοι αρχηγοί τα έγραψαν στα βιβλία τους πριν 70-τόσα χρόνια.

Ο σοφός ήρωας καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς τελειώνοντας τα απομνημονεύματά του «κρούει» τον κώδωνα του κινδύνου:

«Αλλα κράτη δεν έχουνε ιστορία, όπως η Ελλάδα, και δημιουργούνε ψεύτικη ιστορία για τσι μεταγενέστερους.

Εμείς έχομε ιστορία και την (γ)καταστρέφομε και τη νοθεύομε και τη (ν)ταχτοποιούμε και την (μ)παρουσιάΖομε όπου βγαίνουνε τα μέτρα μας, εκείνω που τη (γ)κάνουνε. Εκείνω, δηλαδή, που την αξιοποιούνε με το (ν)τρόπο που γίνεται μέχρι σήμερο: Στρατηγών, πολιτικών και λοιπών.»

Σας ευχαριστώ

Μανώλης Κωνσταντίνου Παττακός

γιός της Ελευθερίας

και εγγονός του Ευθύμιου Γεωργ. Χαροκόπου (Ηγεμόνα).